een en al aandacht; ik heb hem naar z'n naam gevraagd maar het kwam niet over of hij was te beduusd

2 april:

Onze laatste verblijfsmaand in Marokko is inmiddels ingegaan en we hebben nog het een en ander op het programma staan. We hebben genoten van het verblijf in Tafraoute, maar vanochtend was het weer tijd om te vertrekken.

Voor C&W moest de waterwagen nog even langskomen, daarna zijn zij vertrokken. Wij zijn meestal wat later. En dat kwam goed uit, want er moest nog worden afgerekend met de bakker. Elke ochtend rond acht uur heeft hij ons trouw van brood voorzien. En gisteren hadden we hem gevraagd om er ook twee zakjes ‘macarons’ bij te doen. Hij is al jaren een bekende verschijning in het Keteldal en iedereen kent zijn lokroep: “breut, breut, breut, breut, breut”. Wij bedankten hem voor de trouwe bezorging, hij ons voor de klandizie en we kregen beide een zoen op elke wang. Een prachtkerel!

Tijdens de route over de R105 hebben we een aantal fotostops gemaakt. Je kunt die prachtige landschappen nou eenmaal niet zo voorbij rijden. Hoewel het er soms op leek dat andere camperaars er een wedstrijd van maakten wie het eerst op de eindbestemming was.

Ons einddoel vandaag was Taroudant, de cp bij Hotel Palais Salam, aan de doorgaande weg, maar we rekenen er op dat men hier ’s avonds op enig moment toch ook naar bed gaat. Aan weerskanten van deze weg zijn trottoirs en het was een drukte van belang: kijken en bekeken worden.

Na enige aarzeling hebben we tegen het eind van de middag nog en tochtje met een paardenkoetsje gemaakt en daar hadden we geen spijt van. De koetsier stopte bij de stadspoort, we konden met de trap omhoog zodat we een beetje overzicht kregen. De volgende stop was bij de Medina en hij ging gelukkig met ons mee er doorheen. Een doolhof was er niets bij, zonder begeleiding raak je heel snel de weg kwijt. De laatste stop was bij de leerlooierij. Een goed te begrijpen Nederlands sprekende medewerker legde ons het looiproces uit, waarna we uiteraard even een paar winkeltjes moesten bezoeken. Er werd ons niets opgedrongen, maar het is logisch dat men probeert iets te verkopen.

We hadden met de koetsier vooraf een prijs afgesproken. We wilden niet naderhand voor verrassingen komen te staan. Hij bood een toer van ongeveer een uur voor DH100 aan. Het werden er bijna twee uren en de fooi werd op prijs gesteld.

’s Avonds zijn we samen nog even een heel klein stukje naar de Medina gelopen. Een drukte van jewelste en alles, maar dan ook alles krioelt door elkaar. Een ware heksenketel. Auto's zonder licht of alleen aan de achterkant, een fiets mét licht is een unicum, de koetsjes hebben helemaal géén licht en lopen doe je niet óp het trottoir maar er naast op de weg. De winkeltjes waren allemaal open en dat kwam goed uit, onze broodboter was op. We leerden ook nu weer dat je altijd goed op je geld moet passen, vooral als het om wisselgeld gaat. Want de briefjes, maar vooral de waarde van de munten is moeilijk snel te overzien. We gaven een briefje van 50 en kregen in eerste instantie terug van 20: “nee, u gaf met dit” en hij liet een briefje van DH20 zien. Het kwam gelukkig toch nog goed en het kan natuurlijk een vergissing geweest zijn.’s Avonds begint de stad te leven. We kijken er naar, beleven het en genieten er nog steeds van.

3 april:

En inderdaad, ook in Taroudant werd het rustig en we hebben goed geslapen. Voor vertrek zijn we eerst met z’n vieren nog naar de markt geweest. Wat groente ingeslagen en we moesten nu natuurlijk zelf weer voor ons brood zorgen.

De eerste 50 kilometer uit de stad gingen over de N10, een heuse vierbaansweg. Maar dan wel met fietsers, voetgangers en ezelkarretjes. Hoewel deze laatsten altijd over het onverharde deel naast de weg reden. Het was goed te zien dat we door het sinaasappelgebied van Marokko reden. Aan weerskanten van de weg en zo ver je kon zien: sinaasappelboomgaarden. Ook reden er veel hoog opgetaste vrachtwagens met volle kisten. EU-regels hebben er echter voor gezorgd dat wij in Europa niet deze heerlijke, tot nu toe pitloze, Marokkaanse sinaasappels kunnen eten, maar die uit Spanje.

Na de N10 kwam de R203, vanaf hier was het nog 35 kilometer naar de 2100 meter hoge Tizi ’n Testpas in de Hoge Atlas. Deze Hoge Atlas is een bergketen die deel uitmaakt van het Atlasgebergte en bevindt zich in het zuiden van het land. Het hoogste punt is de 4165 meter hoge Toubkal, tevens de hoogste berg van Noord-Afrika.

Ook aan de R203 werd druk gewerkt, zodat er af en toe door grof grind en zand gereden moest worden. Goed was te zien dat bruggen werden verlegd en de nieuwe wegen hierop worden aangesloten. Hoe verder we reden, en dus hoger, hoe smaller de weg werd. Gelukkig was er niet veel verkeer, maar toch werden we een paar keer door een Marokkaans bestelbusje ingehaald. Maar ook tegenliggers, we keken steeds een paar bochten verder of we iets konden zien aankomen. Een personenauto is niet zo’n probleem, rustig aan en een beetje geven en nemen. Voor vrachtwagens hadden we meer ontzag, want de weg was vaak smaller dan het nieuwe fietspad tussen Groningen en Bedum. Het is dan verstandiger om op een geschikte plaats te stoppen en de vrachtwagen ruimte te geven. Een duimpje was dan de beloning.

Op een mooi uitzichtpunt bij een restaurant zijn we gestopt en hebben nos-nos gedronken (koffie halfom). Het restaurant werd gerund door een vriendelijke jonge ondernemer. Er was geen elektriciteit en waterleiding. Het drinkwater werd per ezel aangevoerd en een zonnepaneel met accu zorgde voor de stroom. Bij het tweede kopje kregen we er zelfs een schaal met koekjes bij. Het moge duidelijk zijn dat deze koffie ‘op hoog niveau’ iets duurder uitviel.

We hadden nog een paar kilometer met een aantal haarspeldbochten te gaan tot aan de top. Maar met een snelheid van soms minder dan 10 kilometer per uur duurde het toch nog wel even.

We staan nu op Camping Auberge Restaurant la Haute Vue (officieel in Al Haouz). Eigenlijk is het niet meer dan een ruime parking voor en naast de B&B. Ook hier is geen elektriciteit en waterleiding. De stroom wordt ook hier d.m.v. accu’s verzorgd en indien nodig kan een generator voor meer stroom zorgen. Hopelijk is dat vannacht niet nodig, we staan er dicht bij.

De buitentemperatuur is inmiddels (21:00) al gedaald naar 8º. De verwachting is dat die nog verder daalt tot ongeveer 5. Vanaf een uur of zes is de wind ook weer opgestoken. We staan weer te schommelen, ’t lijkt wel een boot……

de trotse uitbater

4 april:

We hebben goed geslapen, het schommelen viel gelukkig mee. Wel hadden we voor de zekerheid maar een extra dekentje over de dekbedden gelegd. En dat was geen overbodige luxe. De minimum temperatuur buiten was vannacht 4º. En toen we opstonden was het binnen nog maar 9º. Maar de zon scheen volop. Dus de gordijnen open en kom maar binnen met die zon. Al snel werd het behaaglijk. Kort daarna hebben we afgerekend en zijn vertrokken voor een tochtje van 135 kilometer naar Marrakech. Het grootste deel hiervan ging over het vervolg van de R203. We klommen eerst nog tot bijna 2200 meter, daarna moesten we uiteindelijk uitkomen op 400 meter. Maar de kwaliteit van het wegdek van de R203 hield niet over. En dan drukken we ons nog voorzichtig uit. De weg was hier en daar heel smal, had nog al wat gaten en heel veel rafelranden. Hierdoor was het moeilijk uitwijken voor tegenliggers en voorbijrijders. En hoe dichter bij dorpjes, hoe meer verkeer. Ook vrachtwagens. Maar niet getreurd, we hadden geen haast en hebben veel in de eerste versnelling naar beneden gereden, onze remmen zijn ons dierbaar. We hebben weer een aantal koffie- en fotostops gemaakt. En op één daarvan zagen we een Zwitserse auto met caravan voorbijkomen. We hoopten dat zij zich realiseerden hoeveel smalle haarspeldbochten, gaten en rafelranden ze nog te gaan hadden.

Voor vanochtend hadden we brood, voor de lunch nog niet. Bij het eerste dorpje dat we tegenkwamen kochten we een Marokkaans rond broodje. Naar later bleek had dat al zeker twee ochtendgloren meegemaakt, ach vooruit maar.

In de namiddag waren we Marrakech genaderd en moesten nog een kilometer of acht vanaf de R203 in het zuiden naar het noorden voor de camping. Dat duurde even en we zaten weer midden in de gekte van het stadsverkeer. Het reed ons weer aan alle kanten voorbij. Dan geldt maar één ding: blijf rustig en let goed op. Zo gezegd, zo gedaan en we hebben een mooi plekje op Camping Le Relais de Marrakech gevonden waar we ons wel een paar dagen zullen vermaken.

Dus op de plaats rust en koffie met een fluitkoek. Wat is een fluitkoek? Dat is een mooi rond koekje dat we in Taroudant bij de camper kochten van vijf uiterst vriendelijke jonge meiden voor DH1 per stuk. De aanprijzingen waren niet van de lucht en Margot ging voor de bijl (leuke woordspeling voor insiders). Nou, probeer met zo’n koekje in je mond maar eens een deuntje te fluiten…..

De trouwe lezers hebben ons een paar dagen gemist. Eergisteren waren we te moe om iets zinnigs op de site te plaatsen en gister op 2100 meter hadden we nauwelijks internet.

5 april:

We hebben besloten hier een week(je) te blijven. Het is nog steeds mooi weer, hoewel voor de komende dagen iets lagere temperaturen worden verwacht en op zaterdag staat er zowaar (wat) regen op het programma.

Vandaag was een wasdag, we waren er weer aan toe. Maar met zon en een beetje wind was drogen geen probleem. Ook moest de fietsband nog worden geplakt. En verder hebben we gelezen en zijn in het zwembad geweest.

Voorgaande jaren konden we ons broodje ’s morgens bij de receptie ophalen. Dat is veranderd. Bij de ingang van de camping is nu een winkeltje waar we baguettes en de platte ronde broden kunnen kopen. Net buiten de camping is nog steeds het kleine winkeltje met kleding sierraden, gasflessen en toiletpapier.

6 april:

Gister was een zonovergoten dag, vandaag was het ietsje minder. Soms was de zon zelfs even weg en dat waren we al weken niet gewend. Maar we hebben al zo veel gehad, ons hoor je (nog) niet klagen.

We lezen veel en sinds het gebruik van de e-reader is de boekenkeus aanmerkelijk groter en vergt geen extra gewicht meer. Maar als je dan weer een kanjer van een boek leest, valt soms de rest van de activiteit wat tegen, zo ook vandaag. Hoewel nog wel weer een deel van een wasje werd weggewerkt en het camperinterieur geschoond.

Ons oorspronkelijke plan was om vanuit Marrakech naar Fez te gaan. Echter, de weersverwachtingen hebben ons behoorlijk aan het twijfelen gebracht. Tegen de tijd dat we hier vertrekken kunnen we nog besluiten welke kant we op gaan.

7 april:

Er is een behoorlijk aantal weer-app’s beschikbaar. Wij gebruiken Weer XL en hebben daar goede ervaringen mee. In een test van 2016 eindigde deze op de tweede plaats, in 2017 op de derde. Citaat uit de test: “Qua temperatuur heb je aan Weer XL de meest betrouwbare app en ook met de neerslag behoort hij tot de drie betere”. En die neerslagvoorspelling van afgelopen nacht om 03:00 klopte als een bus. Ook vanochtend was het nog wat miezerig en de temperatuur bleef behoorlijk achter bij die van de vorige ochtend. Uiteindelijk zagen we toch de zon.

Het leek vandaag wel een werkdag: de camper was zo langzamerhand te vies om aan te pakken, de schoonwatertank was zo goed als leeg en dan is de vuilwatertank natuurlijk bijna vol, de blauwe gasfles met butaan was leeg, de toilettank vol en de muizen lagen op apegapen voor de koelkast. Eerst onze slag geslagen bij supermarkt Marjane, 6 kilometer richting stad. We kochten de laatste dagen uiteraard ook veel bij de plaatselijke minimarktjes. Maar bijvoorbeeld de voorraad koffiefilters begon aardig te slinken en die hadden we nog nergens gezien. En zo waren er nog een paar dingetjes. We hebben dus weer een voorraadje ingeslagen en kunnen er weer even tegen.

In Nederland kennen we het systeem met muntjes als statiegeld voor de winkelkarretjes. Dat zijn we in Marokko nog niet tegengekomen, met als resultaat dat sommige mensen het karretje na gebruik laten staan op de plaats waar ze de laatste boodschappen er hebben uitgehaald en in de auto gelegd. De hele dag loopt er een mannetje van Marjane die winkelkarretje weer te verzamelen en naar de diverse centrale punten te brengen. Om dit te veranderen zal een jarenlang durende mentaliteitsverandering nodig zijn, zodat ook de snoeppapiertjes, doosjes, plastic flesjes, kassabonnetjes en noem het maar op, in de afvaltonnen zal verdwijnen. Op dit moment laten de Marokkanen deze dingen ter plekke vallen.

Op de terugweg naar de camping kwamen we langs een modern en schoon autoservicecentrum van Afriquia. Een werkplaats met twee hefbruggen voor olie verversen en kleine reparaties en eentje met moderne digitale apparatuur voor het uitlijnen van de autowielen, die in Nederland niet zou misstaan. Als laatste een ‘Lavage’ en daar was het ons om te doen. We hebben de camper daar laten wassen, de originele kleur werd gelukkig weer zichtbaar. Het was er trouwens druk. Niet met de oude Renaultjes en Dacia’s. Nee, auto’s van de betere merken en daarvan dan weer de types uit het hogere segment. Die werden dan, net als overigens de winkelkarretjes, lukraak neergezet en de sleutels aan de autowassers gegeven. De eigenaren verdwenen naar het restaurant, terwijl de auto’s werden gewassen.

Bij het winkeltje net buiten de camping konden we tenslotte onze lege gasfles voor DH 45.- omruilen voor een volle en op de camping hebben we onze tanks geleegd en gevuld. ’t Was me het (werk) dagje wel.

klik op de afbeelding om te vergroten; in rood staat onze gereden route en de plaatsnamen waar we waren zijn onderstreept